Nguyn Duy tn tht l Nguyn Duy Nhu, sinh ngy 7/12/1948 ti x ng V, huyn ng Sn, Thanh Ho. Nm 1966 ng nhp ng, tr thnh lnh ng dy ca b i thng tin. Nguyn Duy tng tham gia chin u nhiu nm trn cc chin trng Khe Sanh, ng 9 – Nam Lo, ri sau ny l mt trn pha Nam, mt trn pha Bc (1979). Sau ng gii ng, lm vic ti tun bo Vn ngh, Hi nh vn Vit Nam v l Trng i din ca bo ny ti pha Nam.Nguyn Duy lm th rt sm. Tc phm u tay ca ng l bi th Trn sn trng vit t u nhng nm 60, khi cn l mt hc sinh ph thng trng Lam Sn, Thanh Ho. Nhng phi mi n nm 1973, ng mi thc s ni ting vi chm th ot gii nht cuc thi th tun bo Vn ngh: Hi m rm, Bu tri vung, Tre Vit Nam. V cng bt u t y, chng ta c Nguyn Duy, mt thi s c sc cui nhng nm chin tranh v li rc r trong ho bnh. ng c tng Gii thng nh nc v Vn hc ngh thut nm 2007. Baithohay.com xin gii thiu nhng bi th hay ca ng.
Bi th: Tre Vit Nam
Tre Vit Nam
Tre xanh
Xanh t bao gi?
Chuyn ngy xa… c b tre xanh
Thn gy guc, l mong manh
M sao nn lu nn thnh tre i?
u tre cng xanh ti
Cho d t si t vi bc mu
C g u, c g u
M mu t cht dn lu ho nhiu
R sing khng ngi t ngho
Tre bao nhiu r by nhiu cn c
Vn mnh trong gi tre u
Cy kham kh vn ht ru l cnh
Yu nhiu nng n tri xanh
Tre xanh khng ng khut mnh bng rm
Bo bng thn bc ly thn
Tay m tay nu tre gn nhau thm
Thng nhau tre khng ring
Lu thnh t m nn hi ngi
Chng may thn gy cnh ri
Vn nguyn ci gc truyn i cho mng
Ni tre u chu mc cong
Cha ln nhn nh chng l thng
Lng trn phi nng phi sng
C manh o cc tre nhng cho con
Mng non l bp mng non
mang dng thng thn trn ca tre
Nm qua i, thng qua i
Tre gi mng mc c g l u
Mai sau,
Mai sau,
Mai sau…
t xanh tre mi xanh mu tre xanh
1970-1972
Ngun: Nguyn Duy, Ct trng, NXB Qun i nhn dn, 1973
B th: Ngi bun nh m ta xa…
Ngi bun nh m ta xa…
Th Nguyn Duy
Bn thn hng hu thm m
khi nhang v no ng ln nit bn
chn nhang lm lp tro tn
xm xm bng m trn gian thu no
M ta khng c ym o
nn m thay nn quai thao i u
ri ren tay b tay bu
vy nhum bn o nhum nu bn ma
Ci c… sung cht o chua…
cu ca m ht gi a v tri
ta i trn kip con ngi
cng khng i ht my li m ru
Bao gi cho ti ma thu
tri hng tri bi nh u gia rm
bao gi cho ti thng nm
m ra tri chiu ta nm m sao
Ngn h chy ngc ln cao
qut mo v khc nghu ngao thng Bm…
b ao om m chp chn
trong leo lo nhng vui bun xa xi
M ru ci l i
sa nui phn xc ht nui phn hn
b ru m… m ru con
liu mai sau cc con cn nh chng
Nhn v qu m xa xm
lng ta – ch t m nm m xa
ngi bun nh m ta xa
ming nhai cm bng li la c xng…
Saigon, ma thu 1986
Ngun: Nguyn Duy, M v Em, Nxb Thanh Ho, 1987
Bi th: nh trng
nh trng
Th Nguyn Duy
Hi nh sng vi ng
vi sng ri vi bin
hi chin tranh rng
vng trng thnh tri k
Trn tri vi thin nhin
hn nhin nh cy c
ng khng bao gi qun
ci vng trng tnh ngha
T hi v thnh ph
quen nh in ca gng
vng trng i qua ng
nh ngi dng qua ng
Thnh lnh n in tt
phng buyn-inh ti om
vi bt tung ca s
t ngt vng trng trn
Nga mt ln nhn mt
c ci g rng rng
nh l ng l b
nh l sng l rng
Trng c trn vnh vnh
k chi ngi v tnh
nh trng im phng phc
cho ta git mnh
TP. H Ch Minh, 1978
Ngun: Nguyn Duy, nh trng, NXB Tc phm mi, 1984
Bi th: Ln
Ln
Th Nguyn Duy
Thu nh ti ra cng Na cu c
nu vy b i ch Bnh Lm
bt chim s vnh tai tng Pht
v i khi n trm nhn cha Trn
Thu nh ti ln chi n Cy Th
chn t i m xem l n Sng
mi hu trng quyn khi trm thm lm
iu ht vn lo o bng c ng
Ti u bit b ti c cc th
b m cua xc tp ng Quan
b i gnh ch xanh Ba Tri
Qun Cho, ng Giao thp thng nhng m hn
Ti trong sut gia hai b h – thc
gia b ti v tin pht, thnh thn
ci nm i c dong ring luc sng
c nghe thm mi hu trng hng trm
Bom M di, nh b ti bay mt
n Sng bay, bay tut c cha chin
thnh vi Pht r nhau i u ht
b ti i bn trng ga Ln
Ti i lnh, lu khng v qu ngoi
dng sng xa vn bn l bn bi
khi ti bit thng b th mun
b ch cn l mt nm c thi!
9-1983
Bi th ny c s dng lm bi c thm trong chng trnh SGK Ng vn 12 t 2007.
Ngun: Nguyn Duy, nh trng, Nxb Tc phm mi, 1984
Bi th: nh thc tim lc
nh thc tim lc
Th Nguyn Duy
Tin a anh S.D. i lm kinh t
Hy thc dy, t ai!
cho o em ti khng cn v vai
cho phn go mi nh khng cn thay bng ng, khoai, sn…
xin bt u t cm no, o m
ri th i xa hn – p, v giu, v sung sng hn
Khong sn tim tng trong rut ni non
chu bu v bin di thm lc a
rng i ngn bc vng l th
ph sa mun i nh sa m
sng giu ng sng v b giu ng b
cn mt t hm nay th em ngh th no?
lng t rt giu, mt t c ngho sao?
***
Lc ny ta lm th cho nhau
a y m chi my li ngt lt
ta ca ht qu nhiu v tim lc
tim lc cn ng yn…
***
Ti ln ln bn b bi sng Hng
trong mu m ph sa mu long
gic gi t con chu chu, con co co
mng mng, iu ngn ngang chin ho
trang s t ngon ngoo trn mc
git m hi no c g to tt
bao nhiu i mn cht cc dng sng
bao nhiu thi v trng t mt ng
thuyn v tru mng manh ba chm by ni
khc dn ca cng bo dt my tri
ht go nn n hao gy i v thin tai
i thm nin
i truyn i
iu ma c cng chm bun nh i…
***
Ti qua nhng chng ng min Trung bng rt v dai dng
mt bn l Trng-Sn-cy-xanh
bn cn li Trng-Sn-ct-trng
ng bng hnh l la gy nhng
cn bo cha qua, hn hn ti ri
ngn c nhn thnh gai m trn khng khi a
t nt n ng da ngi nt n
cn gi Lo rt rut lm em i!
Ht ging y cht i sng li
ht go kt tinh nh ht mui
cy la ng ln cng p t i tri
***
Ti v qu em – chu th sng ngi
sng Cu Long gin mnh ra bin
t cun cun sinh si v dch chuyn
cy mm cy trm ln li m ng i
t tn sinh ng ngt ngo trn mt
lng cn cht chua no mn no phn
m sung sc v ba cng trng th
man mc u su trong cu ht ru em
qua i nhng huyn thoi c mm
nhng ng la ma khng trng m gt
nhng rung c khng nui m sn bt
nhng ghnh cng, vut ru m lm chi n tht
ming n no khng nc mt m hi!
Rung bt ngt thi, v go t thi
t ghin phn v c nh ngi ghin phin
con ry nu khot rng c ma mng
thc b mc ngoi ma thiu xng du vn chuyn
ph Cn Th l lt ngi n xin
cy n ht rong no n cu vng c
qun nhu lai rai – ni tha thiu trn tm
***
Ny, t nc ca ba min cy rung
cha no cho u khp ba min
ta ca ht qu nhiu v tim lc
tim lc cn ng yn…
***
Lc ny ti lm th tng em
em c ngh ti l v dng?
v dng ly i ca cuc sng nhng g
v tr li c g cho cuc sng?
Em c ngh ti l con chch cho n v gi m?
Em c ngh ti l tay chuyn sn xut hng gi?
Em c ngh ti l k th ch c o nt c giy
ma v bn cao trn trang vit mong manh?
tnh ngha nhp nhng vi ci h danh
t giy chp vn thnh t giy bc
Em c ngh…
m thi!
***
Xin em nhn kia ngi cuc t
(ti cng tng chai tay cuc t)
ci cuc theo ta i ny, i khc
li cuc nh nhoi lim sch cnh ng ri
dn mnh cao
cha cuc ln tri
b xung nh php
p lm ch ci to hnh cuc t!
Xin em nhn – ngi gnh phn, gnh thc
(ti cng tng mn vai gnh phn, gnh thc)
ko kt hai vai mt nhp cu vng
p lm ch ci to hnh gng gnh!
Nhng ci p th kia… em c chnh lng khng?
ci p gi v thu ngy xa ngy xa
nhp theo tit tu chm bun
ci p y l ra khng nn tn ti na!
Em c chnh lng chng
gia thnh ph huy hong bt ngn qun nhu
bng hin l l ci xe hi chy than
vt than ri to la mt ng
Em c chnh lng chng
xch l p cng ngy cng nghnh ngang
xch l my v xe lam chy du va n i lin va phun khi c
ngi i b va i va ngh v tim lc
tim lc cn ng yn…
***
Ti trt sinh ra ni lng qu ngho
quen ci thi hay ni v gian kh
d chnh lng trc cnh thng tm
Lng ti xa ton nh tranh vch t
bi tha ma khng mt ci m xy
ma gt hi rm nhiu, thc t
l tr chng ti vy t ti ngy
Thu ti trng cng u trn chn t
ch vit long ngong c sn ngn khoai
thy gio ging rng
nc ta giu lm!…
lp lp tr con c th hc thuc bi
***
Lc ny
ti v em khng cn l l tr con na
ta bit bun bit lc quan
v, nhn li sau ta cho lp lp tr con
(d sau ny du m phun ln
qung b-xt cao nguyn thnh ni thnh soong
thnh tu bay hay tu v tr…
d sau ny c nh th… nh th… i na
th chng ta vn c nn nhn li)
rng
ng qun t nc mnh ngho!
Lc ny
ti v em khng cn l l tr con na
tui thanh xun trn vn cuc chin tranh
sau lng ta l k nim bi trng
trc mt ta vn con ng gp ghnh
vn trang trng tm lng trung thc
d c th li lm lm th no m bit trc
d c sao th cng phi chn thnh
Xa m ru ta ng yn lnh
khn ln ta ht bi nh thc
c l no ngi ln c ru nhau
ru tim lc ng vi trong th tht
***
Tim lc cn ng yn
trong qu tim mc bnh p cm chng
Tim lc cn ng yn
trong b c mang khi u t mn
Tim lc cn ng yn
trong con mt l thu tinh th
Tim lc cn ng yn
trong l tai vim chai mng nh
Tim lc cn ng yn
trong ng mi kh kh khng nhn bit mi thm
Tim lc cn ng yn
trong lp da bing li cm gic
Nng ng ln no
t mi t bo, t mi gic quan
c nhin cn lu tnh nng ng ca ci li
***
Cn lu
li ni tht th c th b buc ti
li nnh ht di la c th c tuyn dng
o c gi c th thnh dch t
lng tt l ng c th lc ng
Cn lu
c ci ming lm chc nng ci by
sau n ci l lm chm rng ca
c ci mi mng rt hn l ma
hn m bn ny bt mu m bn kia
c trn nh p nhau bng ch ngha
khi nim bn ra khng bit li thu v
Cn lu
c lm s nhn danh l lm
mn o thnh thn che lt ma ranh
nhn danh thin tm lm iu c c
rao v nhn sinh bn mn v mnh
Cn lu
c lm ngh l lm
ngh mnh mung ca c bp hu nhau
ngh chi ng, ngh ngi l, ngh vu co
ngh n cp lng tin v cht hng ng bo
c c ngh siu ngh gi l ngh khng lm g c
thc gy bnh xe cng mt th ngh…
B su tp nhng iu ngang tri y
ph ch ma t ru tim lc ng m
***
Ti mun c lm ting ht ca em
ting trong sng ca nng v gi
ting cht cha ca my v ba
ting do dai n gnh nghin trn vai
ting trn tri ca li cuc
lang thang
khp t nc
ht bi ht
NH THC TIM LC…
Tp. H Ch Minh 1980-1982
on u bi th ny c s dng trong thi tt nghip THPT quc gia mn Ng vn nm 2018.
Ngun: Nguyn Duy, M v Em, NXB Thanh Ho, 1987
Bi th: Hi m rm
Hi m rm
Th Nguyn Duy
Ti g ca ngi nh tranh nh b ven ng chim
B m n ti trong gi m
– Nh m hp nhng cn m ch ng
M ch phn nn chiu chn ch
Ri m m rm lt ti nm
Rm vng bc ti nh kn bc tm
Ti thao thc trong hng mt ong ca rung
Trong hi m hn nhiu chn m
Ca nhng cng rm x xc gy g
Ht go nui ht thy chng ta no
Ring ci m nng nn nh la
Ci mc mc ln hng ca la
u d chia cho tt c mi ngi
Bnh Lc – mt m l ng
Ngun: Nguyn Duy, Ct trng, Nxb Qun i nhn dn, 1973
Bi th: Ting ht ma gt
Ting ht ma gt
Th Nguyn Duy
La chn
ng chim ph nng ln khng
Cnh c dn gi qua thung la vng
Gi nng ting ht chi chang
Long lanh li hi lim ngang chn tri
Gt la
Tay nh nh cht ngi i
Trng i ht rng ht ri xt lng
D ri l ht u bng
Cng mt nn, ca mt ng l y
Tut la
Mnh sn trng la cht y
Vng tun trong ting my quay xp xnh
Rm v tng bi ri tinh
Thn rm rch ht lnh la i
Phi kh
Nng non mm mc mt thi
V i la m phi cho gin
Nng gi ht go thm ngon
Bng lng cm trng nng cn thm tho
Qut sch
Cm n cn gi v t
Qut i v v rc ri vng ri
Ht no lp c bay thi
Gi ln cho la sng ngi mt gng!
ng V – v chim 1971
Ngun: Nguyn Duy, Ct trng, Nxb Qun i nhn dn, 1973
Bi th: Vn cy ca ba
Vn cy ca ba
Th Nguyn Duy
M trng ton nhng cy d thng
No l hoa, l rau, l la
Cn ba trng ton cy d s
Cy x x, cy li c gai
Ci gai bi ng vo th chy mu
Tri su ring rt xung th u u
Nha ht iu dnh vo l rch o
Cy da cao eo i, cao l cao
Cy ba trng sng lu thit l lu
Ma chng dp gi lay chng
Thn x x c ng tr tr
Cnh gai gc m ngang tua ta
Bi, su ring, da, iu nhiu nhiu na
Cho em bn ma v ngt hng thm
Vn ca ba cy trng th d s
M tri no cng thit d thng.
Bi th ny c nhc s Phan Nhn ph nhc thnh bi ht cng tn.
Bi th: Lt mt ln trng
Lt mt ln trng
Th Nguyn Duy
Trng o nh lp l trong sng trng
ngn gi nh ai thp thong bn i
ting mng nga g rn trn dc vng
nghe m h mt chic l thng ri
Em nhm bp bng ci ngo ch nh
ngn la lp i khong vng gia hai ngi
ti l ng nhn em nhn l ng
siu nc pha tr va p ng si
Em bit ch, ch ai l ng c
hn than kia ang n ht lng
m ngn la c gi v le li
mi nha thng theo si khi i vng…
Lt, 1984
Ngun: Nguyn Duy, nh trng, Nxb Tc phm mi, 1984
Bi th: c yu nh th ca dao
c yu nh th ca dao
Th Nguyn Duy
Bao gi cho ti ngy xa
yu nh cc c cho va lng ta
ci thi cha nhim SIDA
yu ln yu lc la cha
c yu nh cc c xa
cng trng gi cng my ma o o
c yu nh th ca dao
ph phc t lao ao tri
Ty Tu cng th th thi
y chang cay ng ngt bi kh au
khng tru m cng chng cau
lm sao cho thm mi nhau th lm
(22-12-1993)
Ngun: Nguyn Duy, V, NXB Hi nh vn, 1994
Trnh Cng Sn c nhn xt v Nguyn Duy: Hnh hi Nguyn Duy ging nh m t hoang, cn th Nguyn Duy l th cy qu mc trn m t hoang …
Theo Baithohay.com
