Đất nước – Nguyễn Khoa Điềm

0
Đất nước – Nguyễn Khoa Điềm

Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi 
Đất Nước có trong những cái "ngày xửa ngày xưa…" mẹ thường hay kể 
Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn 
Đất Nước lớn lên khi dân mình biết tròng tre mà đánh giặc 
Tóc mẹ thì bới sau đầu 
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn 
Cái kèo, cái cột thành tên 
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng 
Đất Nước có từ ngày đó… 

Đất là nơi anh đến trường 
Nước là nơi em tắm 
Đất Nước là nơi ta hò hẹn 
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm
Đất là nơi "con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc" 
Nước là nơi "con cá ngư ông móng nước biển khơi" 
Thời gian đằng đẵng 
Không gian mệnh mông 
Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ 
Đất là nơi Chim về 
Nước là nơi Rồng ở 
Lạc Long Quân và Âu Cơ 
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng 
Những ai đã khuát 
Những ai bây giờ 
Yêu nhau và sinh con đẻ cái 
Gánh vác phần người đi trước để lại 
Dặn dò con cháu chuyện mai sau 
Hàng năm ăn đâu làm đâu 
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ 
Trong anh và em hôm nay 
Đều có một phần Đất Nước 
Khi hai đứa cầm tay 
Đất Nước trong chúng mình hài hoà nồng thắm 
Khi chúng ta cầm tay mọi người 
Đất nước vẹn tròn, to lớn 

Mai này con ta lớn lên 
Con sẽ mang đất nước đi xa 
Đến những tháng ngày mơ mộng 
Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình 
Phải biết gắn bó san sẻ 
Phải biết hoá thân cho dáng hình xứ sở 
Làm nên Đất Nước muôn đời… 

  * 

Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu 
Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái 
Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại 
Chín mươi chín con voi góp mình dựng Đất tổ Hùng Vương 
Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm 
Người học trò nghèo giúp cho Đất Nước mình núi Bút non Nghiên. 
Con cóc, con gà quê hương cùng góp cho Hạ Long thành thắng cảnh 
Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm 
Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi 
Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha 
Ôi Đất Nước sau bốn ngàn năm đi đâu ta cũng thấy 
Những cuộc đời đã hoá núi sông ta… 

Em ơi em 
Hãy nhìn rất xa 
Vào bốn ngàn năm Đất Nước 
Năm tháng nào cũng người người lớp lớp 
Con gái, con trai bằng tuổi chúng ta 
Cần cù làm lụng 
Khi có giặc người con trai ra trận 
Người con gái trở về nuôi cái cùng con 
Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh 
Nhiều người đã trở thành anh hùng 
Nhiều anh hùng cả anh và em đều nhớ 
Những em biết không 
Có biết bao người con gái, con trai 
Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi 
Họ đã sống và chết 
Giản dị và bình tâm 
Không ai nhớ mặt đặt tên 
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước 
Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng 
Họ truyền lửa cho mỗi nhà từ hòn than qua con cúi 
Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói 
Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân 
Họ đắp đập be bờ cho người sau trông cây hái trái 
Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm 
Có nội thù thì vùng lên đánh bại 
Để Đất Nước này là Đất Nước Nhân dân 
Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao thần thoại 
Dạy anh biết "yêu em từ thuở trong nôi" 
Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội 
Biết trồng tre đợi ngày thành gậy 
Đi trả thù mà không sợ dài lâu 
Ôi những dòng sông bắt nước từ lâu 
Mà khi về Đất Nước mình thì bắt lên câu hát 
Người đến hát khi chèo đò, kéo thuyền vượt thác 
Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi 
Người dạy ta nghèo ăn cháo ăn rau 
Biết ăn ớt để đánh lừa cái lưỡi 
Cái cuốc, con dao, đánh lừa cái tuổi 
Chén rượu đánh lừa cơn mỏi, cơn đau 
Con nộm nang tre đánh lừa cái chết 
Đánh lừa cái rét là ăn miếng trầu 
Đánh lừa thuồng luồng xăm mình xăm mặt 
Đánh lừa thằng giặc là chuyện Trạng Quỳnh 
Nhưng lạ lùng thay, nhân dân thông minh 
Không hề lừa ta dù ca dao, cổ tích 
Ta lớn lên bằng niềm tin rất thật 
Biết bao nhiêu hành phúc có trên đời 
Dẫu phải khi cay đắng dập vùi 
Rằng co Tấm cũng làm về hoàng hậu 
Cây khế chua có đại bàng đến đậu 
Chim ăn rồi trả ngon ngọt cho ta 
Đất đai cỗi cằn thì người sẽ nở hoa 
Hoa của đất, người trồng cây dựng cửa 
Khi ta đến gõ lên từng cánh cửa 
Thì tin yêu ngay thẳng đón ta vào 
Ta nghẹn ngào, Đất Nước Việt Nam ơi!… 

Xem thêm:  Tổng hợp các bài thơ 4 chữ nổi tiếng về tình bạn

  * 

Ta lớn lên khao khát những chân trời 
Những mảnh đất chân mình chưa bén được 
Những biển khới chứa mặt trời đỏ rực 
Những ngàn sao trôi miết giữa màu xanh 
Ôi có cách gì ta được ngắm những bình minh 
Buổi vũ trụ chớp bùng nên sự sống 
Và ánh sáng trên chiếc xe vàng chuyển động 
Bỗng một ngày ấm áp kể ta nghe 
Về những con ngươi của thiên thể xa xôi 
Muốn bầu bạn với con người Trái đất 
Ôi phút đó ta vùng lên ngây ngất 
Muốn ôm choàng hết tất cả trời mây 
Trái tim tay nặng trĩu những mê say 
Sẽ gieo xuống làm âm vang mặt đất… 

Nhưng em ơi, cái điều trông đợi nhất 
Vẫn những gì có thể có hôm nay 
Từ hôm nay, trên mảnh đất ta đây 
Ta nắm nó như sợi mây vững chãi 
Rồi rút dần từ cánh rừng vĩ đại 
Của cuộc đời hằng nuôi dưỡng chúng ta 
Và diệu kỳ thay! Ta bỗng loá bất ngờ 
Ta đã thấy cuộc đời vô hạn 
Giữa đất đai, nhân dân, bè bạn 
Ta tìm ra ánh sáng của Con Người 
Những Con Người làm sông núi sáng tươi… 

  * 

Những địa danh trôi từ thuở xa xôi 
Trôi bằng máu và trôi bằng nước mắt 
Đã đọng lại thành tên ngươi, tên đất 
Bao năm rồi suốt mặt pha, triền sông 
Nhưng không có con người nào đã trôi hết sâu nông

Bằng những người dân miền Tây nghèo khổ 
Đây không biển thì rừng làm biển cả 
Một biển xanh với cồn sóng ngút trời 
Họ bám mình vào tấm rẫy nổi trôi 
Rồi gục chết dưới màu xanh vĩnh viễn 
Cuộc đời họ mênh mang bất định 
Chỉ đó nghèo bám riết lấy màu da 
Ôi mây trắng ngang đầu, gió dưới rừng xa 
Đất Nước ở đâu? Đâu là Đất Nước? 
Kờ-ruồng Kù tiệt! 
Tiếng suối hay tiếng chim? 
Tiếng người hay tiếng chiêng? 
Tiếng đá lăn, cây đổ? 
Thác gào hay đá nổ? 
Kờ-ruồng Kù tiệt! 
Kờ-ruồng Kù tiệt! 
Đất Nước! Đất Nước! 
Đất Nước trên miệng ta rồi 
Trong tim ta mang 
Trên chân ta bước 
Đất Nước! Đất Nước! 
Cả núi rừng thét lên đồng loạt! 
Đó là năm dưới thời giặc Pháp 
Chúng hất hàng chục chòi Ta-ôi ra khỏi bản đồ 
Đẩy họ vào những cánh rừng xanh không Tổ quốc 
Chính lúc đó 
Lửa đã cháy lên! 
Lửa ngàn đời từ mỗi bếp cháy lên! 
Đốt nhà! Ta đốt hết nhà! 
Địu con lên lưng vác giáo lên vai 
Đánh trăm chiếc cồng xuyên thủng núi 
Mắt người già quắc lên cho đàn trẻ theo 
Ta đạp rừng nhằm phía Đông bươn tới! 
Ôi ta về nguồn! Về nguồn! 
Kờ-ruồng Kù tiệt! 
Kờ-ruồng Kù tiệt! 
Đất Nước! Đất Nước! 
Ôi ta về theo Đất Nước 
Ta không chịu làm người dân không Đất Nước 
Không Việt Nam 
Biển rừng gào lên như muốn níu chân ta 
Biển rừng không cuốn ta vào vô định nữa 
Ta làm con suối rừng biết tìm sông mà tới 
Ta làm con nai biết tìm lối mà về 
Mặt trời mọc, mặt trời chỉ hướng 
Ôi lòng ta có mặt trời soi sáng 
Ta trở về Đất Nước Tôt tiên ơi!… 
Và hôm nay 
Khi bom thằng Mỹ tới 
Cắt ngang những nói nhọn nhà làng 
Chôn những nhà mồ vào đất bụi 
Ta đánh lên tiếng cồng 
Ta gọi vang rừng vang úi 
Đất Nước! 
Ta đánh lên tiếng chiêng cho cả Bắc Nam cùng nghe được! 
Nghe tấm lòng người Tà-ôi, Pa-kô, Cà-tu 
Thuỷ chung Đất Nước 
Rồi ta quăng cồng dưới suối 
Rồi ta chủ chiếng dưới cây 
Ta đi 
Trong âm vang yêu nước 
Ta đi với rựa và tên 
Rựa ta mài vào gỗ thành nương 
Tên ta gài xuống đất thành bẫy 
Thằng Mỹ vào thì xác mà để đấy! 
Thằng nguỵ vào thì xác nó đừng chôn! 
Cho cháu con ta, ai sau nữa, được nhìn! 
Ôi Đất Nước đầu mũi dao 
Đất Nước đầu mũi tên 
Đất Nước đầu tiếng chiêng 
Đất Nước là ngọn lửa 
Đất Nước tràn lên từng đỉnh núi 
Đất Nước thiêng liêng… 

Xem thêm:  Chiều Huế lãng du - Văn Chung

  * 

Đêm nay ta lên hết mặt sông Hồng! 
Nước đánh động dưới chân ta rồi 
Đất Nước 
Đang gọi ta từng hồi trống thúc 
Đất Nước xoáy nhào tim ta 
Ký ức 
Đất Nước muôn đời đang vặn mình, đang sôi… 

Chúng ta là người dân miền Nam 
Nhung tôi biết anh gốc gác họ Hoàng Kinh Bắc 
Còn tôi họ Nguyễn tỉnh Đông 
Huyết thống ta trôi trên bán đảo âm thầm 
Hôm nay bỗng réo sôi từng hồi từng trận 
Khi cơn lũ đang lao qua châu thổ sông Hồng! 

Ta lên hết mặt đê sông Hồng! 
Dẫu chỉ bằng tâm tưởng 
Ở đâu đó ta không còn nhớ nữa 
Sao tổ tiên ta cầm cuốc, cầm cày 
Cầm giáo, cầm khiên và cất tiếng hát lưu đày 
Để xa châu thổ từ độ ấy… 

Ôi những gốc tre tổ tiên ta từng thấy 
Vẫn còn nguyên trên bờ bãi sông Hồng 
Lúa lên xanh trên những cánh đồng 
Cũng có tay cha ông in vào trong lúa 
Sâu thẳm quá cho đến từng mái rạ 
Cũng có dáng một ngày cha ông khăn gói bước ra 

Ôi những gì Người đã ước mơ 
Thì bây giờ cũng thơm lá thơm hoa 
Nên hôm nay chúng ta 
Phải lên hết đê sông Hồng mà giữ lấy! 

Đất Nước 
Phải chặt tre, đóng cọc mà giữ lấy! 
Đất Nước 
Phải đan phên, đổ đất mà giữ lấy! 
Đất Nước 
Phải phá nhà, chặt cây vườn vác ra mà giữ lấy! 
Đất Nước 
Phải neo người xuống sông, chặn nước mà giữ lấy! 
Đất Nước 
Đất Nước không thể trôi được! 
Máu xương, mồ mả tổ tiên đã trôi đi 
Những dòng họ đã trôi đi 
Nhưng hôm nay không thể nào trôi được! 
Đất Nước 
Đang gầm lên trong sóng gió ngất trời 
Hàng chục triệu thước khối nước đang lao vào mặt đất 
Cuộc xáp trận của vật chất muốn đè vật chất 
Của thiên nhiên đè xuống con người 
Ta vươn mình gánh lấy đất đai 
Ta ném máu xương ta vào làm vật cản 
Tất cả ý chí và sinh mạng 
Phải được vai dựa vào vai, đùi gối lên đùi 
Đẩy con đê sông Hồng tiến lên phía trước 
Thắng giặc Mỹ hay thắng giặc nước 
Đều nhất tề xung phong! 

Sơn Tinh đang nhìn ta lo lắng đăm đăm 
Cả nhân loại đang nhìn ta cổ vũ 
Con cháu ta mai sau hối hả lật từng trang lịch sử 
Ngợp trước con đê sông Hồng lên cao, lên cao… 
Chào 4000 năm! Con đê như một cánh tay cao 
Của thế trận những người làm chủ 
Làm chủ cuộc đời và lướt từng đỉnh lũ 
Bảo vệ miến Bắc, chi viện miền Nam! 

Mẹ Việt Nam ơi! 
Đêm nay con về gối đầu trên cánh tay của Mẹ 
Ôi cánh tay rắn rỏi, dịu hiền 
Lấm láp bùn lầy nhưng ấm áp niềm tin 
Đó là hai cánh đê sông Hồng của Mẹ 
Mẹ phả vào mặt con nồng nàn mùi sữa 
Của những đồng xa nguyên vẹn như mùa 
Con đã đi xa từ thuở ấy đến giờ 
Nay bọn Mỹ còn cắt chia Đất Nước 
Nhưng đêm đêm con trở về thân thuộc 
Ngủ trêncánh tay Mẹ hiền từ cay đắng nuôi con 
Trong tháng năm chớp bể mưa nguồn 
Ru con lớn và làm người thương Mẹ… 

  * 

Đã có một thời 
Ai muốn vào châu Mỹ La-Tinh 
Đến trước vịnh Ca-ra-ip 
Sẽ không cần dùng địa bàn 
Cứ nhìn những xác da đen 
Trôi bập bềnh trên biển 
Những xác da đen chỉ hướng 
Đưa anh vào "mảnh vườn sau"của chủ nghĩa thực dân 
Đã có một thời 
Ai muốn đến Việt Nam 
Cứ hteo gót những đàn ngựa phương Bắc 
Hay chữ thập trên tàu buôn nước Pháp 
Các bạn sẽ tìm ra Việt Nam 
Bởi vì ngày ấy 
Nước chúng tôi chưa có trên bản đồ thế giới 
Ngôn ngữ loài người chưa biết hai chữ "Việt Nam" 
Và dẫu bạn đến đây 
Chỉ có những tên đô hộ phủ toàn quyền 
Đứng ra tiếp bạn 
Nhưng hôm nay 
Bạn hãy đi theo những đoàn đi bộ tuần hành 
Mang những lá cờ sao vàng 
Ở Pa-ri, ở Mát-xcơ-va hay Xtốc-khôn 
Bạn sẽ đến được Việt Nam tôi đó 

Bởi vì Việt Nam hôm nay 
Nằm giữa lòng thế giới 
Nằm trong tim nhân loại 
Nằm trên con đường dẫn ta tới giá trị Con Người… 
Bởi vì Việt Nam hôm nay 
Là Việt Nam chống Mỹ 
Chúng tôi gánh trên vai hành trang nặng nề của thế kỷ 
Để bạn bình tâm bước vào ngưỡng cửa Tự do… 

Xem thêm:  Mơ người thương Hà Nội - Hàn Sỹ

Bạn đến đây 
Đã có Bác Hồ 
Và Nhân dân tôi sẵn sàng đón bạn 
Dẫu Người đi vắng 
Bạn có thể đến nhà Người thăm một khóm hoa 
Rồi cùng nhân dân tôi trò chuyện 
Nhân dân tôi đẩy tình yêu mến 
Đã được Người dặn dò trước phút đi xa… 

Bạn hỏi vì sao cúng tôi yêu quý Bác Hồ 
Bởi vì Người là Người đầu tiên 
Về với Đất Nước chúng tôi 
Mang chủ nghĩa Mác-Lê nin 
Chứa trong trái tim yêu nước nhất 
Khi Người đặt tay lên 
Hòn đất Việt Nam đầu biên giới 
Thì từ đó 
Đất không phải là đất nữa 
Đất là chiến hào 
Đất là cạm bẫy 
Đất là hoa trái 
Nuôi chúng tôi, che chúng tôi cầm súng lên đường! 

Có Người, chúng tôi có lại Hùng Vương 
Có lại dáng búp sen nghìn năm của chùa Một Cột 
Và những búp sen miền Nam tận bùn lầy Đồng Tháp 
Có Người, cũng đã thành thơ 
Có Người, mỗi mũi tên đồng Cổ Loa 
Không chịu vùi dưới đất 
Không nằm yên trong viện bảo tàng 
Chúng bay lên xé gió thời gian 
Mở hết đường bay qua thăng trầm lịch sử 
Để cắm vào đầu giặc Mỹ! 
Có Người, pho Bồ Tát nghìn tay nghìn mắt 
Biết toả hào quang từ hàng chục cánh tay 
Có Người, pho Bồ Tát triều Lý chỉ còn đầu 
Vẫn nguyên vẹn trong lòng chúng tôi nhờ búi tóc thời vua Hùng để lại 
Và pho Kim Cương trên đôi chân vững chãi 
Dẫu mất đầu vẫn giữ một dáng đứng Việt Nam 
Đấy, Đất Nước chúng tôi đổ vỡ biết bao lần 
(Cả những pho từ bi cũng không ngoài hoạn nạn 
Nhưng có Người, những cái mất đi phải trả về hình dáng) 
Quá khứ được nhìn từ đôi mắt Hôm Nay 
Và Hôm Nay từ đôi mắt Ngày Mai 
Chúng tôi sống bằng Tương lai một nửa 
Bằng tình yêu vô hạn những con người 
Như Hôm Nay nhìn Đất Nước cắt đôi 
Chúng tôi đã thấy ngày hàn gắn… 

Bởi vì Người là người đầu tiên 
Yêu miền Nam trong trái tim mình 
Yêu tuổi trẻ miền Nam 25 năm 
Chưa có được ngày hạnh phúc 

Mà Người dạy chúng tôi 
Hãy bền gan đánh giặc 
Dẫu phải chết cũng không khuất phục: 
"Không có gì quý hơn Độc lập, Tự do!" 

Chúng tôi là con cháu Bác Hồ 
Có nghĩa là chúng tôi giống Bác 
Những gì còn non nớt 
Chúng tôi học tập để sống, chiến đấu như Người 

Bởi vì Người là đất nước của chúng tôi 
Mỗi sợi tóc trắng của Người đều ghi ngày gian khổ nhất 
Của Đất Nước, những năm dài đánh giặc 
Đôi dép của Người mòn vẹt gót 
Người đã đi những ngả đường Đất Nước hành quân 

Trái cà Người ăn 
Cũng là trái cà nuôi người anh hùng đầu tiên – Thánh Gióng 
Cây gậy Người cầm 
Cũng có thể tìm trong trăm ngàn gậy vượt Trường Sơn 
Ý chí của Người 
Ý chí toàn dân tộc 
Lý tưởng của Người 
Sự sống chúng tôi mang… 
Hồ Chí Minh – Việt Nam 
Bạn và tôi cùng gọi 
Hồ Chí Minh – Việt Nam 

  * 

Em nghe không trái thị đã rơi xuống tay Người 
Trái không chỉ rơi vì sức hút đất đai 
Trái rơi vì tay Người ao ước 
Khi trái chạm vào tay Người và Người ấp ủ 
Thì lừng hương tay Người và Người ấp ủ 
Thì Lừng hương và cô Tấm bước ra 
Đi trả thù và sống Tự do… 
Không rơi xuống bùn, ôi trái thị quê ta 
Để bùn lấm và thành bùn vạn kiếp 
Rơi vào tay Người, đó là định luật 
Của đấu tranh và nhân nghĩa Việt Nam 

Tuổi trẻ ơi trong sương gió tháng năm 
Ta đã lớn rồi, chín đầy hy vọng 
Hãy ngã xuống tay Nhân dân, hỡi sắc vàng cảu nắng 
Hỡi hương thơm của nồng mặn mồ hôi.. 

Hãy ngã vào tay Nhân dân, đừng vãi đừng rơi 
Đừng tự do, đừng hoài nghi nữa 
Hãy yêu Nhân dân và nghe Người nhắn nhủ 
Hãy tìm sức mạnh mình trên cơ thể Nhân dân 
Nhân dân đang đi lên đội ngũ trùng trùng 
Thế vô tận của nghìn năm giết giặc 
Lửa đã cháy hồng hào mặt đất 
Mùa chín tình yêu, mùa chín hận thù! 

– Không bao giờ xương máu phải bơ vơ 
Ôi sông núi nghi ngàn dặm đất 
Có nghe tiếng chúng con: Xin có mặt 
Nguyện làm người xung kích của quê hương 
Đây tiếng hát chúng con: 
Tiếng hát xuống đường!