Đất nước – Nguyễn Khoa Điềm

0
Đất nước – Nguyễn Khoa Điềm

Khi ta ln lên t Nc ã có ri 
t Nc có trong nhng cái "ngày xa ngày xa…" m thng hay k 
t Nc bt u vi ming tru bây gi bà n 
t Nc ln lên khi dân mình bit tròng tre mà ánh gic 
Tóc m thì bi sau u 
Cha m thng nhau bng gng cay mui mn 
Cái kèo, cái ct thành tên 
Ht go phi mt nng hai sng xay, giã, gin, sàng 
t Nc có t ngày ó… 

t là ni anh n trng 
Nc là ni em tm 
t Nc là ni ta hò hn 
t Nc là ni em ánh ri chic khn trong ni nh thm
t là ni "con chim phng hoàng bay v hòn núi bc" 
Nc là ni "con cá ng ông móng nc bin khi" 
Thi gian ng ng 
Không gian mnh mông 
t Nc là ni dân mình oàn t 
t là ni Chim v 
Nc là ni Rng  
Lc Long Quân và Âu C 
ra ng bào ta trong bc trng 
Nhng ai ã khuát 
Nhng ai bây gi 
Yêu nhau và sinh con cái 
Gánh vác phn ngi i trc li 
Dn dò con cháu chuyn mai sau 
Hàng nm n âu làm âu 
Cng bit cúi u nh ngày gi T 
Trong anh và em hôm nay 
u có mt phn t Nc 
Khi hai a cm tay 
t Nc trong chúng mình hài hoà nng thm 
Khi chúng ta cm tay mi ngi 
t nc vn tròn, to ln 

Mai này con ta ln lên 
Con s mang t nc i xa 
n nhng tháng ngày m mng 
Em i em t Nc là máu xng ca mình 
Phi bit gn bó san s 
Phi bit hoá thân cho dáng hình x s 
Làm nên t Nc muôn i… 

  * 

Nhng ngi v nh chng còn góp cho t Nc nhng núi Vng Phu 
Cp v chng yêu nhau góp nên hòn Trng Mái 
Gót nga ca Thánh Gióng i qua còn trm ao m li 
Chín mi chín con voi góp mình dng t t Hùng Vng 
Nhng con rng nm im góp dòng sông xanh thm 
Ngi hc trò nghèo giúp cho t Nc mình núi Bút non Nghiên. 
Con cóc, con gà quê hng cùng góp cho H Long thành thng cnh 
Nhng ngi dân nào ã góp tên Ông c, Ông Trang, Bà en, Bà im 
Và âu trên khp rung ng gò bãi 
Chng mang mt dáng hình, mt ao c, mt li sng ông cha 
Ôi t Nc sau bn ngàn nm i âu ta cng thy 
Nhng cuc i ã hoá núi sông ta… 

Em i em 
Hãy nhìn rt xa 
Vào bn ngàn nm t Nc 
Nm tháng nào cng ngi ngi lp lp 
Con gái, con trai bng tui chúng ta 
Cn cù làm lng 
Khi có gic ngi con trai ra trn 
Ngi con gái tr v nuôi cái cùng con 
Ngày gic n nhà thì àn bà cng ánh 
Nhiu ngi ã tr thành anh hùng 
Nhiu anh hùng c anh và em u nh 
Nhng em bit không 
Có bit bao ngi con gái, con trai 
Trong bn ngàn lp ngi ging ta la tui 
H ã sng và cht 
Gin d và bình tâm 
Không ai nh mt t tên 
Nhng h ã làm ra t Nc 
H gi và truyn cho ta ht lúa ta trng 
H truyn la cho mi nhà t hòn than qua con cúi 
H truyn ging iu mình cho con tp nói 
H gánh theo tên xã, tên làng trong mi chuyn di dân 
H p p be b cho ngi sau trông cây hái trái 
Có ngoi xâm thì chng ngoi xâm 
Có ni thù thì vùng lên ánh bi 
t Nc này là t Nc Nhân dân 
t Nc ca Nhân dân, t Nc ca ca dao thn thoi 
Dy anh bit "yêu em t thu trong nôi" 
Bit quý công cm vàng nhng ngày ln li 
Bit trng tre i ngày thành gy 
i tr thù mà không s dài lâu 
Ôi nhng dòng sông bt nc t lâu 
Mà khi v t Nc mình thì bt lên câu hát 
Ngi n hát khi chèo ò, kéo thuyn vt thác 
Gi trm màu trên trm dáng sông xuôi 
Ngi dy ta nghèo n cháo n rau 
Bit n t ánh la cái li 
Cái cuc, con dao, ánh la cái tui 
Chén ru ánh la cn mi, cn au 
Con nm nang tre ánh la cái cht 
ánh la cái rét là n ming tru 
ánh la thung lung xm mình xm mt 
ánh la thng gic là chuyn Trng Qunh 
Nhng l lùng thay, nhân dân thông minh 
Không h la ta dù ca dao, c tích 
Ta ln lên bng nim tin rt tht 
Bit bao nhiêu hành phúc có trên i 
Du phi khi cay ng dp vùi 
Rng co Tm cng làm v hoàng hu 
Cây kh chua có i bàng n u 
Chim n ri tr ngon ngt cho ta 
t ai ci cn thì ngi s n hoa 
Hoa ca t, ngi trng cây dng ca 
Khi ta n gõ lên tng cánh ca 
Thì tin yêu ngay thng ón ta vào 
Ta nghn ngào, t Nc Vit Nam i!… 

Xem thêm:  Chuyện buồn - Tế Hanh

  * 

Ta ln lên khao khát nhng chân tri 
Nhng mnh t chân mình cha bén c 
Nhng bin khi cha mt tri rc 
Nhng ngàn sao trôi mit gia màu xanh 
Ôi có cách gì ta c ngm nhng bình minh 
Bui v tr chp bùng nên s sng 
Và ánh sáng trên chic xe vàng chuyn ng 
Bng mt ngày m áp k ta nghe 
V nhng con ngi ca thiên th xa xôi 
Mun bu bn vi con ngi Trái t 
Ôi phút ó ta vùng lên ngây ngt 
Mun ôm choàng ht tt c tri mây 
Trái tim tay nng tru nhng mê say 
S gieo xung làm âm vang mt t… 

Nhng em i, cái iu trông i nht 
Vn nhng gì có th có hôm nay 
T hôm nay, trên mnh t ta ây 
Ta nm nó nh si mây vng chãi 
Ri rút dn t cánh rng v i 
Ca cuc i hng nuôi dng chúng ta 
Và diu k thay! Ta bng loá bt ng 
Ta ã thy cuc i vô hn 
Gia t ai, nhân dân, bè bn 
Ta tìm ra ánh sáng ca Con Ngi 
Nhng Con Ngi làm sông núi sáng ti… 

  * 

Nhng a danh trôi t thu xa xôi 
Trôi bng máu và trôi bng nc mt 
ã ng li thành tên ngi, tên t 
Bao nm ri sut mt pha, trin sông 
Nhng không có con ngi nào ã trôi ht sâu nông

Bng nhng ngi dân min Tây nghèo kh 
ây không bin thì rng làm bin c 
Mt bin xanh vi cn sóng ngút tri 
H bám mình vào tm ry ni trôi 
Ri gc cht di màu xanh vnh vin 
Cuc i h mênh mang bt nh 
Ch ó nghèo bám rit ly màu da 
Ôi mây trng ngang u, gió di rng xa 
t Nc âu? âu là t Nc? 
K-rung Kù tit! 
Ting sui hay ting chim? 
Ting ngi hay ting chiêng? 
Ting á ln, cây ? 
Thác gào hay á n? 
K-rung Kù tit! 
K-rung Kù tit! 
t Nc! t Nc! 
t Nc trên ming ta ri 
Trong tim ta mang 
Trên chân ta bc 
t Nc! t Nc! 
C núi rng thét lên ng lot! 
ó là nm di thi gic Pháp 
Chúng ht hàng chc chòi Ta-ôi ra khi bn  
y h vào nhng cánh rng xanh không T quc 
Chính lúc ó 
La ã cháy lên! 
La ngàn i t mi bp cháy lên! 
t nhà! Ta t ht nhà! 
u con lên lng vác giáo lên vai 
ánh trm chic cng xuyên thng núi 
Mt ngi già quc lên cho àn tr theo 
Ta p rng nhm phía ông bn ti! 
Ôi ta v ngun! V ngun! 
K-rung Kù tit! 
K-rung Kù tit! 
t Nc! t Nc! 
Ôi ta v theo t Nc 
Ta không chu làm ngi dân không t Nc 
Không Vit Nam 
Bin rng gào lên nh mun níu chân ta 
Bin rng không cun ta vào vô nh na 
Ta làm con sui rng bit tìm sông mà ti 
Ta làm con nai bit tìm li mà v 
Mt tri mc, mt tri ch hng 
Ôi lòng ta có mt tri soi sáng 
Ta tr v t Nc Tôt tiên i!… 
Và hôm nay 
Khi bom thng M ti 
Ct ngang nhng nói nhn nhà làng 
Chôn nhng nhà m vào t bi 
Ta ánh lên ting cng 
Ta gi vang rng vang úi 
t Nc! 
Ta ánh lên ting chiêng cho c Bc Nam cùng nghe c! 
Nghe tm lòng ngi Tà-ôi, Pa-kô, Cà-tu 
Thu chung t Nc 
Ri ta qung cng di sui 
Ri ta ch ching di cây 
Ta i 
Trong âm vang yêu nc 
Ta i vi ra và tên 
Ra ta mài vào g thành nng 
Tên ta gài xung t thành by 
Thng M vào thì xác mà y! 
Thng ngu vào thì xác nó ng chôn! 
Cho cháu con ta, ai sau na, c nhìn! 
Ôi t Nc u mi dao 
t Nc u mi tên 
t Nc u ting chiêng 
t Nc là ngn la 
t Nc tràn lên tng nh núi 
t Nc thiêng liêng… 

Xem thêm:  Niềm vui thống nhất - Phan Hoàng

  * 

êm nay ta lên ht mt sông Hng! 
Nc ánh ng di chân ta ri 
t Nc 
ang gi ta tng hi trng thúc 
t Nc xoáy nhào tim ta 
Ký c 
t Nc muôn i ang vn mình, ang sôi… 

Chúng ta là ngi dân min Nam 
Nhung tôi bit anh gc gác h Hoàng Kinh Bc 
Còn tôi h Nguyn tnh ông 
Huyt thng ta trôi trên bán o âm thm 
Hôm nay bng réo sôi tng hi tng trn 
Khi cn l ang lao qua châu th sông Hng! 

Ta lên ht mt ê sông Hng! 
Du ch bng tâm tng 
âu ó ta không còn nh na 
Sao t tiên ta cm cuc, cm cày 
Cm giáo, cm khiên và ct ting hát lu ày 
xa châu th t y… 

Ôi nhng gc tre t tiên ta tng thy 
Vn còn nguyên trên b bãi sông Hng 
Lúa lên xanh trên nhng cánh ng 
Cng có tay cha ông in vào trong lúa 
Sâu thm quá cho n tng mái r 
Cng có dáng mt ngày cha ông khn gói bc ra 

Ôi nhng gì Ngi ã c m 
Thì bây gi cng thm lá thm hoa 
Nên hôm nay chúng ta 
Phi lên ht ê sông Hng mà gi ly! 

t Nc 
Phi cht tre, óng cc mà gi ly! 
t Nc 
Phi an phên, t mà gi ly! 
t Nc 
Phi phá nhà, cht cây vn vác ra mà gi ly! 
t Nc 
Phi neo ngi xung sông, chn nc mà gi ly! 
t Nc 
t Nc không th trôi c! 
Máu xng, m m t tiên ã trôi i 
Nhng dòng h ã trôi i 
Nhng hôm nay không th nào trôi c! 
t Nc 
ang gm lên trong sóng gió ngt tri 
Hàng chc triu thc khi nc ang lao vào mt t 
Cuc xáp trn ca vt cht mun è vt cht 
Ca thiên nhiên è xung con ngi 
Ta vn mình gánh ly t ai 
Ta ném máu xng ta vào làm vt cn 
Tt c ý chí và sinh mng 
Phi c vai da vào vai, ùi gi lên ùi 
y con ê sông Hng tin lên phía trc 
Thng gic M hay thng gic nc 
u nht t xung phong! 

Sn Tinh ang nhìn ta lo lng m m 
C nhân loi ang nhìn ta c v 
Con cháu ta mai sau hi h lt tng trang lch s 
Ngp trc con ê sông Hng lên cao, lên cao… 
Chào 4000 nm! Con ê nh mt cánh tay cao 
Ca th trn nhng ngi làm ch 
Làm ch cuc i và lt tng nh l 
Bo v min Bc, chi vin min Nam! 

M Vit Nam i! 
êm nay con v gi u trên cánh tay ca M 
Ôi cánh tay rn ri, du hin 
Lm láp bùn ly nhng m áp nim tin 
ó là hai cánh ê sông Hng ca M 
M ph vào mt con nng nàn mùi sa 
Ca nhng ng xa nguyên vn nh mùa 
Con ã i xa t thu y n gi 
Nay bn M còn ct chia t Nc 
Nhng êm êm con tr v thân thuc 
Ng trêncánh tay M hin t cay ng nuôi con 
Trong tháng nm chp b ma ngun 
Ru con ln và làm ngi thng M… 

  * 

ã có mt thi 
Ai mun vào châu M La-Tinh 
n trc vnh Ca-ra-ip 
S không cn dùng a bàn 
C nhìn nhng xác da en 
Trôi bp bnh trên bin 
Nhng xác da en ch hng 
a anh vào "mnh vn sau"ca ch ngha thc dân 
ã có mt thi 
Ai mun n Vit Nam 
C hteo gót nhng àn nga phng Bc 
Hay ch thp trên tàu buôn nc Pháp 
Các bn s tìm ra Vit Nam 
Bi vì ngày y 
Nc chúng tôi cha có trên bn th gii 
Ngôn ng loài ngi cha bit hai ch "Vit Nam" 
Và du bn n ây 
Ch có nhng tên ô h ph toàn quyn 
ng ra tip bn 
Nhng hôm nay 
Bn hãy i theo nhng oàn i b tun hành 
Mang nhng lá c sao vàng 
Pa-ri, Mát-xc-va hay Xtc-khôn 
Bn s n c Vit Nam tôi ó 

Bi vì Vit Nam hôm nay 
Nm gia lòng th gii 
Nm trong tim nhân loi 
Nm trên con ng dn ta ti giá tr Con Ngi… 
Bi vì Vit Nam hôm nay 
Là Vit Nam chng M 
Chúng tôi gánh trên vai hành trang nng n ca th k 
bn bình tâm bc vào ngng ca T do… 

Bn n ây 
ã có Bác H 
Và Nhân dân tôi sn sàng ón bn 
Du Ngi i vng 
Bn có th n nhà Ngi thm mt khóm hoa 
Ri cùng nhân dân tôi trò chuyn 
Nhân dân tôi y tình yêu mn 
ã c Ngi dn dò trc phút i xa… 

Xem thêm:  Hoàng lan - Hoàng Trúc Ly

Bn hi vì sao cúng tôi yêu quý Bác H 
Bi vì Ngi là Ngi u tiên 
V vi t Nc chúng tôi 
Mang ch ngha Mác-Lê nin 
Cha trong trái tim yêu nc nht 
Khi Ngi t tay lên 
Hòn t Vit Nam u biên gii 
Thì t ó 
t không phi là t na 
t là chin hào 
t là cm by 
t là hoa trái 
Nuôi chúng tôi, che chúng tôi cm súng lên ng! 

Có Ngi, chúng tôi có li Hùng Vng 
Có li dáng búp sen nghìn nm ca chùa Mt Ct 
Và nhng búp sen min Nam tn bùn ly ng Tháp 
Có Ngi, cng ã thành th 
Có Ngi, mi mi tên ng C Loa 
Không chu vùi di t 
Không nm yên trong vin bo tàng 
Chúng bay lên xé gió thi gian 
M ht ng bay qua thng trm lch s 
cm vào u gic M! 
Có Ngi, pho B Tát nghìn tay nghìn mt 
Bit to hào quang t hàng chc cánh tay 
Có Ngi, pho B Tát triu Lý ch còn u 
Vn nguyên vn trong lòng chúng tôi nh búi tóc thi vua Hùng li 
Và pho Kim Cng trên ôi chân vng chãi 
Du mt u vn gi mt dáng ng Vit Nam 
y, t Nc chúng tôi v bit bao ln 
(C nhng pho t bi cng không ngoài hon nn 
Nhng có Ngi, nhng cái mt i phi tr v hình dáng) 
Quá kh c nhìn t ôi mt Hôm Nay 
Và Hôm Nay t ôi mt Ngày Mai 
Chúng tôi sng bng Tng lai mt na 
Bng tình yêu vô hn nhng con ngi 
Nh Hôm Nay nhìn t Nc ct ôi 
Chúng tôi ã thy ngày hàn gn… 

Bi vì Ngi là ngi u tiên 
Yêu min Nam trong trái tim mình 
Yêu tui tr min Nam 25 nm 
Cha có c ngày hnh phúc 

Mà Ngi dy chúng tôi 
Hãy bn gan ánh gic 
Du phi cht cng không khut phc: 
"Không có gì quý hn c lp, T do!" 

Chúng tôi là con cháu Bác H 
Có ngha là chúng tôi ging Bác 
Nhng gì còn non nt 
Chúng tôi hc tp sng, chin u nh Ngi 

Bi vì Ngi là t nc ca chúng tôi 
Mi si tóc trng ca Ngi u ghi ngày gian kh nht 
Ca t Nc, nhng nm dài ánh gic 
ôi dép ca Ngi mòn vt gót 
Ngi ã i nhng ng ng t Nc hành quân 

Trái cà Ngi n 
Cng là trái cà nuôi ngi anh hùng u tiên – Thánh Gióng 
Cây gy Ngi cm 
Cng có th tìm trong trm ngàn gy vt Trng Sn 
Ý chí ca Ngi 
Ý chí toàn dân tc 
Lý tng ca Ngi 
S sng chúng tôi mang… 
H Chí Minh – Vit Nam 
Bn và tôi cùng gi 
H Chí Minh – Vit Nam 

  * 

Em nghe không trái th ã ri xung tay Ngi 
Trái không ch ri vì sc hút t ai 
Trái ri vì tay Ngi ao c 
Khi trái chm vào tay Ngi và Ngi p  
Thì lng hng tay Ngi và Ngi p  
Thì Lng hng và cô Tm bc ra 
i tr thù và sng T do… 
Không ri xung bùn, ôi trái th quê ta 
bùn lm và thành bùn vn kip 
Ri vào tay Ngi, ó là nh lut 
Ca u tranh và nhân ngha Vit Nam 

Tui tr i trong sng gió tháng nm 
Ta ã ln ri, chín y hy vng 
Hãy ngã xung tay Nhân dân, hi sc vàng cu nng 
Hi hng thm ca nng mn m hôi.. 

Hãy ngã vào tay Nhân dân, ng vãi ng ri 
ng t do, ng hoài nghi na 
Hãy yêu Nhân dân và nghe Ngi nhn nh 
Hãy tìm sc mnh mình trên c th Nhân dân 
Nhân dân ang i lên i ng trùng trùng 
Th vô tn ca nghìn nm git gic 
La ã cháy hng hào mt t 
Mùa chín tình yêu, mùa chín hn thù! 

– Không bao gi xng máu phi b v 
Ôi sông núi nghi ngàn dm t 
Có nghe ting chúng con: Xin có mt 
Nguyn làm ngi xung kích ca quê hng 
ây ting hát chúng con: 
Ting hát xung ng!