B cy lm gy nhm lng xng v.
Ku rng: B ng hung ,
Ch quen lm thi h [1] hi dn.
Phong Lai[2] mt phng phng:
Thng no dm ti ly lng[3] vo y.
Trc gy vic d ti my[4],
Truyn qun bn pha ph vy bt bng.
Vn Tin t t hu xng[5],
Khc no Triu T ph vng ng Dang[6].
Lu la bn pha v tan,
u qung gm gio tm ng chy ngay.
Phong Lai tr chng kp tay,
B Tin mt gy thc ry thn vong[7].
Dp ri l kin chm om,
Hi: Ai than khc trong xe ny?
Tha rng: Ti thit ngi ngay,
Sa c nn mi lm tay hung .
Trong xe cht hp khn ph[8],
Ci u trm ly cu c ti cng.
Vn Tin nghe ni ng lng,
p rng: Ta tr dng lu la.
Khoan khoan ngi ch ra,
Nng l phn gi, ta l phn trai.
Tiu th con gi nh ai,
i u nn ni mang tai bt k[9]?
Chng hay tn h l chi?
Khu mn phn gi[10] vic g n y?
Trc sau cha hn d ny[11],
Hai nng ai t ai thy ni ra?
Tha rng: Ti Kiu Nguyt Nga,
Con ny t tt[12] tn l Kim Lin.
Qu nh qun Ty Xuyn,
Cha lm tri ph min H Kh.
Sai qun em bc th v,
Rc ti qua nh b nghi gia.
Lm con u dm ci cha,
V du ngn dm ng xa cng nh.
Chng qua l s bt bnh[13],
Hay vy[14] cng chng ng trnh[15] lm chi.
Lm nguy chng gp gii nguy,
Tit trm nm cng b i mt hi[16].
Trc xe qun t[17] tm ngi,
Xin cho tin thip ly ri s tha.
Cht ti[18] liu yu o th[19],
Gia ng lm phi bi d phn[20].
H Kh qua cng gn,
Xin theo cng thip n n cho chng.
Gp y ng lc gia ng,
Ca tin chng c, bc vng cng khng.
Gm cu bo c th cng[21],
Ly chi cho ph[22] tm lng cng ngi.
Vn Tin nghe ni lin ci:
Lm n h d trng ngi tr n.
Nay r ng ngun cn,
No ai tnh thit so hn lm g.
Nh cu kin ngha bt vi[23],
Lm ngi th y cng phi anh hng.
[1] H : l m khng r, thiu cn c r rng. y ch thi lm cn, khng chnh ng.
[2] Phong Lai: tn ca k cm u bn cp.
[3] Ly lng: vang di, lng danh, khp ni u bit. y dng ngha c, c ngha l d di, hung hng gy s.
[4] My: my (ting min Nam).
[5] T t hu xng (hu xung): nh vo bn tri, xng thng bn phi, ni th ch ng tung honh khi lm trn.
[6] Triu T ph vng ng Dang (ng Dng): Triu Vn, tn ch l T Long, mt tng tr ca Lu B thi Tam Quc. Khi lu B b qun To nh ui, chy n ng Dng (nay thuc tnh H Bc, Trung Quc), phi b c v con chy v pha nam. Triu Vn mt mnh ph vng vy ca To Tho, bo v A u, con nh ca Lu B.
[7] Thn vong: ni cht b mng (thn: thn xc, vong: mt).
[8] Khn ph: kh ni, kh m by t c ht.
[9] Mang tai bt k: bt ng, thnh lnh gp tai nn.
[10] Khu mn: ca phng ca ngi con gi. Khu mn phn gi: phn n b con gi chn phng the, khng i ra ngoi theo lun l phong kin ngy xa.
[11] Cha hn d ny (ting min Nam): lng ny cha t, cha bit chc chn (hn: r)
[12] T tt: y t gi.
[13] S bt bnh: vic khng bnh thng, khng may xy ra ngoi mun ca mnh, ni khng ng b bn cp bt.
[14] Hay vy (ting min Nam): bit nh th ny.
[15] ng trnh: ln ng i xa.
[16] c cu: ci trinh tit, phm gi m ngi con gi gi gn c mt i bng chc b ph hng.
[17] Qun t: ting ngi ph n tn gi ngi con trai c ti, c c thi xa.
[18] Cht ti: ci ti nh b, mt cch ni khim tn ch mnh khi xng h vi ngi khc.
[19] Liu yu o th: ni th cht ca ngi con gi mm mi, yu t.
[20] phn: l phn ca ti, ni gia ng gp phi bn cp, lm vo hon cnh xu.
[21] Bo c th cng: bo tr n c, n p cng lao.
[22] Ph: tho ng, xng ng, tho lng.
[23] Kin ngha bt vi: thy vic ngha khng lm. C hai cu th ni thy vic ngha m b qua khng lm th khng phi l ngi anh hng.
Truyn Lc Vn Tin l truyn th Nm ca Nguyn nh Chiu, c sng tc khong u nhng nm 50 ca th k XIX, lu truyn rng ri di hnh thc sinh hot vn ho dn gian nh k th, ni th Vn Tin, ht Vn Tin Nam K v Nam trung K. nh hng ca n cn lan rng ra ton quc. truyn c in nhiu ln, bi th c nhiu vn bn khc nhau, c khi thm bt c trm cu th. Theo vn bn thng dng hin nay, truyn c 2.082 cu th lc bt. C th tm tt truyn nh sau:
Lc Vn Tin qu qun ng Thnh, khi ng tun t, ti kim vn v. Nghe tin triu nh m khoa thi, Vn Tin t gi thy xung ni ua ti. Trn ng v nh thm cha m, gp bn cp Phong Lai ang honh hnh, chng mt mnh nh tan bn cp, cu c Kiu Nguyt Nga. Cm n c y, Nguyt Nga t nguyn gn b sut i vi Vn Tin v t tay v mt bc hnh chng gi lun bn mnh. Cn Vn Tin tip tc hnh trnh, gp v kt bn vi Hn Minh, mt s t khc.
Sau khi v thm cha me, Vn tin cng tiu ng ln ng i thi, gh thm V Cng, ngi ha l g con gi l V Th Loan cho chng. T y, Vn Tin c thm ngi bn ng hnh l Vng T Trc, ti kinh gp li Trnh Hm, Bi Kim. Thy Vn Tin ti cao, Hm, Kim sinh lng k, ghen ght. Lc sp vo trng thi, Vn Tin nhn c tin m mt, lin b thi tr v qu chu tang. Dc ng v, Vn tin au mt nng, ri b m c hai mt, li b Trnh Hm la y xung sng. Nh giao long du a vo bi, Vn tin c gia nh ng Ng cu mang. Sau chng li b cha con v Cng hm hi em b vo hang ni Thng Tng. c Du thn v ng Tin cu ra, Vn tin may mn gp li Hn Minh (v trng tr cu cng t con quan th lm cn m Hn Minh phi b thi, sng ln lt trong rng). Hn Minh n bn v nng nu ni am vng. Khoa thi nm y T Trc th khoa, tr li nh h V hi thm tin tc Vn Tin. V Cng ng mun g con gi, b T Trc c tuyt v mng thng vo mt, V Cng h thn m cht.
Nghe tin Lc Vn tin cht, Kiu Nguyt Nga th s th tit sut i. Thi s ng triu hi nng cho con trai khng c, em lng th on, tu vua bt Nguyt Nga i cng gic Qua. Thuyn i ti bin gii, nng mang theo bc hnh Vn tin nhy xung sng t t. Pht b Quan m a nng dt vo vn hoa nh h Bi. Bi Cng nhn nng lm con nui, nhng Bi Kim li mt hai i ly nng lm v. Nguyt Nga phi trn khi nh h Bi, vo rng, nng nh mt b lo dt vi.
Lc Vn Tin vi Hn Minh, c tin cho thuc, mt li sng, lin tr v thm cha, ving m m, thm cha ca Kiu Nguyt Nga. n khoa thi, chng trng nguyn v c nh vua c i dp gic Qua. Hn Minh c tin c lm ph tng. nh gic tan, Vn tin mt mnh lc vo trong rng, n nh lo b hi thm ng v gp li Nguyt Nga. Chng v triu tu ht s tnh, k gian c b trng tr, ngi nhn ngha c n p, Lc Vn Tin v Kiu Nguyt Nga sum vy hnh phc.
on trch Lc Vn Tin cu Kiu Nguyt Nga nm phn u ca truyn.
