Nh th Chu Mnh Trinh (1862-1905) t Cn Thn, tn hiu l Trc Vn, ngi lng Ph Th, ph Khoi Chu, tnh Hng Yn. u tin s triu Thnh Thi (1892). Lm quan qua cc chc: tri ph L Nhn, ri n st Thi Nguyn, n st Hng Yn, tng cng 10 nm (1893-1903). Sau co quan v lng, hai nm sau th mt tui 44. Chu Mnh Trinh c ct cch mt nh Nho ti t. ng lm quan, nhng chnh s phn ng thi y nc mt dn cng, bt cng y ry, khng cho php ng thi th hoi bo nc giu dn mnh, ng thnh vin quan li, thch ngao du ht xng, xy dng nh cha, lm th vnh truyn. Hnh trng y ngi khen k ch. Khen l khen ng thanh khit, thanh m, khng v ha vi bn thng tr, kho lo gip dn. Hn th Chu Mnh Trinh tiu tao tinh t, ng thin v ni tm c th hn l hin thc x hi. c th ng cng cn mt s lng li, cm thng, lng nghe cho k c mt ni u hoi dng mc trong cu th.Baithohay.com xin gii thiu nhng bi th hay ca ng.
Bi 1: Hng Sn phong cnh ca
Hng Sn phong cnh ca
Mu:
n thng phch sui vang lng,
C khe lng k, chim rng nghe kinh.
Ht ni:
Bu tri, cnh bt,
Th Hng Sn ao c by lu nay.
Ka non non, nc nc, my my,
nht ng hi l y c phi?
Th th rng mai chim cng tri,
Lng l khe Yn c nghe kinh.
Thong bn tai mt ting chy knh,
Khch tang hi git mnh trong gic mng.
Ny sui Gii Oan, ny cha Ca Vng,
Ny am Pht Tch, ny ng Tuyt Quynh.
Nhc trng ln, ai kho v hnh:
ng sc long lanh nh gm dt.
Thm thm mt hang lng bng nguyt,
Chp chn my li un thang my.
Chng giang sn cn i ai y,
Hay to ho kho ra tay xp t?
Ln trng ht nim Nam v Pht,
Ca t bi cng c bit l bao.
Cng trng phong cnh cng yu!
Bi th ny tng c s dng trong chng trnh SGK Vn hc 11 giai on 1990-2006, nhng c chuyn thnh c thm trong SGK Ng vn 11 t 2007.
Ngun:
1. Tuyn tp th ca tr, NXB Vn hc, 1987
2. X oi th, Qu H tr Vn chng & Cuc sng bin son, NXB Hi nh vn, 2012
Bi th: Tng vnh Truyn Kiu
Tng vnh Truyn Kiu
Cun ng rm xun tri my sng,
Sc ti chi lm lm gng.
Cng cha bao qun liu thn thip,
S nc xui nn ph ngha chng.
Cung on n non n “Bc mnh”,
Duyn nay run ri li Tin ng.
Hai bn vn c tnh cng hiu,
em bc ng cn ng my vng.
Ngun:
1. Truyn Kiu v cc nh nho th k 19, Phm an Qu, NXB Thanh Nin, in ln th ba, 2003
2. Vit Nam thi vn hp tuyn, Dng Qung Hm, B Quc gia Gio dc xut bn, H Ni, 1951
Bi th: C Loa hu cm
C Loa hu cm
Lang qun tnh trng, ph n thm,
Bt bch k oan trc o cm.
C tro v linh quy dic kh,
Minh chu hu l bng do trm.
Hong bi c th thin nin quc,
Bch hi dao thin nht phin tm.
Tch mch tin triu cung ngoi miu,
quyn on nguyt m m…
Dch ngha
Tnh ngha ca chng th nng, n cha th su,
Chng r mnh mang ni k oan cho n by gi.
My mc bng mng khng cn thing, ra cng i mt,
Ht minh chu ri l, con chai vn cn di y su.
Bia vng c th ghi chp s nc non ngn nm,
Bin xanh tri rng bao la, ch c mt tc lng son ny.
Bn ngoi miu ng cung triu c vng v lng l,
Ting chim cuc ku lc ni lc t, nh trng m o.
Bi th: Dng qu phi t
Dng qu phi t
C quc sn h, diu tch yn,
Khuy khuy t miu, tr Nam thin.
Cu Nguyn di hn, ba o trng,
Tn Tng c trinh, nht nguyt huyn.
Vn diu phong dao, hon bi hng,
Nht h thu ty, knh quang vin.
T vn ph tc thin gia m,
Cn Hi linh thanh, hp tnh truyn.
Dch ngha
Sng ni qu hng m trong khi chiu,
Ngi miu th b sng sng ng gia ci tri Nam.
Ni hn bn gic Nguyn xa vng trn ngn sng ln,
Tm lng trung thnh vi triu Tng cn mi vi mt tri mt trng.
Mun cnh cy gi lay ng, m vang nh ting vng ngc va chm,
Mt h nc thu ty ra, nh sng chiu di nh chic gng trn.
My lnh bay khp ni, che ch cho hng nghn gia nh,
n ny cng vi n Cn s linh thing v truyn li lu di.
Bi th: Ty H cm tc
Ty H cm tc
Hoang lu c si tch dng t,
Tiu st hn phong lc dip a.
Tch mch yn ba thu sc lo,
Cnh v nhn xng thi vi ca.
Dch ngha
Lu hoang cha c bng chiu t,
Gi lnh hiu ht l cy rng nhiu.
Cnh tch mch chn yn h sc thu mun,
Li khng c ngi ht khc ca hi rau vi.
Bi th ny c chp trong “Trc Vn Chu th thi tp”, nm trong tp “Hiu c ng thi tp” (VHv.106).
Ngun: Cha Trn Quc, kho cu v t liu Hn Nm, NXB Vn hc, 2009
Bi th: Hi 01 – Kiu chi tt thanh minh
Hi 01 – Kiu chi tt thanh minh
Ma xun ai kho v nn tranh,
N nc ua nhau hi p thanh.
Phn bc ngm ngi ngi chn sui,
Duyn nay dun di khch ba sinh.
Dy hoa np mt gng lng bng,
Ngn liu rung cng sng gn tnh.
Man mc v u thm ngn ni!
ng v ching gc chnh chnh.
Ngun: Truyn Kiu v cc nh nho th k 19, Phm an Qu, NXB Thanh Nin, in ln th ba, 2003
Bi th: Hi 03 – Kiu th nguyn vi Kim Trng
Hi 03 – Kiu th nguyn vi Kim Trng
Dan du v ai lung ngn ng,
ai gi n li trng ch.
o t ng ng ong bm,
Liu yu cn e trn gi ma.
La mi t tnh nm ngn do,
Lp l la dc mt li tha.
Gi trong mun vn nim bng tuyt,
No phi trng hoa kho m .
Ngun: Truyn Kiu v cc nh nho th k 19, Phm an Qu, NXB Thanh Nin, in ln th ba, 2003
Bi th: Hi 04 – Kiu cy em thay li
Hi 04 – Kiu cy em thay li
S u sng gi ni cn en,
Chn ch c lao phi bo n.
n nng qun chi liu phn thip,
Tnh thn u s chp duyn em.
Nc non nghn dm i hng l,
Tm s nm canh mt bng n.
m hi Liu Dng ngi c bit?
Ny l trm qut ca lm tin.
Ngun: Truyn Kiu v cc nh nho th k 19, Phm an Qu, NXB Thanh Nin, in ln th ba, 2003
Bi th: Hi 17 – Kiu gp T Hi
Hi 17 – Kiu gp T Hi
Nhng ngh nng mnh chn ca khng,
G ra sao kho buc vo vng.
Nc non li gp thn my trng,
Qu kip cn eo n m hng.
B kh no ai tay t ,
Ci trn my k mt anh hng.
L cho li ni nn tri k,
Hng bn mi duyn la li nng.
Ngun: Truyn Kiu v cc nh nho th k 19, Phm an Qu, NXB Thanh Nin, in ln th ba, 2003
Bi th: Thu Kiu oan tri
Thu Kiu oan tri
Bt ngt nh gi thanh, trng bc,
Trnh nim xa li nh nng Kiu.
Phn hng nhan cay ng trm chiu
Cn du b phi theo thi s.
Mnh nng tnh khng ng lng l
Sut nm canh nng bng n tn
Trch ng t sao kho a oan
Duyn ch mn em chp ch
Nht phin ti tnh thin c lu
Tn thanh o v thu thng
Mi lm nm trong s on trng
Son phn bit my ln tri git.
Ch tnh dnh chung kip khc,
o sinh thnh trc phi n n.
Gc li th hi minh sn.
Ngun: Truyn Kiu v cc nh nho th k 19, Phm an Qu, NXB Thanh Nin, in ln th ba, 2003
Cng vi nm thng, ngi dn hiu v nh gi ng hn nhn cch Chu Mnh Trinh. Gp vo s chiu tuyt cho ng c vai tr ca th vn ng. Qua th vn m ngi ta hiu ni lng ng, hiu tnh th ca ng trong bc tranh thi th. Tc phm Chu Mnh Trinh khng nhiu, nhng cng nhiu loi Nm, Hn, th, vn… C nhng bi ni ting. Vn xui ch Hn, ng c bi gii thiu truyn Kiu mang nhiu kin gii su sc, tinh t, cm ng v thn phn c Kiu. ng c ci nhn tin b, giu nhn i, cng vi Nguyn Du, Chu Mnh Trinh bnh vc v cao phm hnh Kiu. Sau bi gii thiu ng c bi Tng vnh Kiu Sc ti chi lm lm gng v hai mi bi vnh hai mi chng ca i Kiu.
Theo Baithohay.com
